Co to jest Wuxia
Wuxia (武俠 ) dosłownie oznacza „bohaterowie sztuk walki”. Jest to gatunek chińskiej powieści dotyczącej przygód bohaterów sztuk walki w starożytnych Chinach. Chociaż wuxia jest tradycyjnie formą literatury fantasy, jej popularność spowodowała, że została dostosowana do tak różnorodnych form sztuki, jak chińska opera, manhua, dramaty telewizyjne, seriale, filmy i gry wideo. Stanowi część kultury popularnej w wielu chińskojęzycznych społecznościach na całym świecie.
Słowo „wǔxiá ” jest związkiem złożonym z elementów wǔ (武, dosłownie „wojskowy” lub „uzbrojony”) i xiá (俠, dosłownie „rycerski” lub „bohater”). Artysta sztuk walki, który postępuje zgodnie z kodem xia , jest często określany jako xiákè (俠客, dosłownie „zwolennik xia ”) lub yóuxiá (遊俠, dosłownie „wędrujący xia ”). W niektórych tłumaczeniach artysta sztuk walki określany jest mianem „szermierza”.
Bohaterowie w powieściach wuxia zazwyczaj nie służą lordowi, nie sprawują władzy wojskowej ani nie należą do klasy arystokratycznej. Często wywodzą się z niższych klas społecznych starożytnego społeczeństwa chińskiego. Kodeks rycerski zazwyczaj wymaga, aby bohaterowie wuxia naprawili i naprawili krzywdy, walczyli o sprawiedliwość, usuwali ciemiężców i przynosili karę za przeszłe występki. Chińskie tradycje xia można porównać do kodeksów walki z innych kultur, takich jak japoński samuraj bushidō.
Wuxia (chiń. 武侠) to termin oznaczający bohaterów chińskiej literatury popularnej (武侠文学), a od XX wieku – także wywodzącego się z tej literatury: kina, komiksu i gier komputerowych.
Termin wuxia używany bywa jako skrótowa nazwa gatunku filmowego (wuxia pian) czy powieściowego (wuxia xiaoshuo). Wuxia to zarówno kobiety, jak i mężczyźni. Perfekcyjnie znają wushu, na ogół dzięki treningowi pod okiem mistrzów, np. w słynnym klasztorze Shaolin. Niektórzy bohaterowie wymyślają własne style albo uczą się specjalnych, zapomnianych technik ze starych ksiąg.
Nie należy mylić kina wuxia z kinem kung fu. W filmach kung fu bohaterami są zazwyczaj przedstawiciele klas robotniczych, walki są zwykle na gołe pięści i nie ma w owych filmach elementów fantasy. Przykłady: Wejście smoka, Pijany mistrz. W filmach wuxia akcja toczy się najczęściej wśród klas wyższych, dominuje walka na broń białą i jest sporo elementów fantasy (latanie, nadludzkie zdolności wojowników itp.). Przykłady: Przyczajony tygrys, ukryty smok, Hero.
Wuxia xiaoshuo (chiń. upr. 武侠小说; chiń. trad. 武俠小說; pinyin wǔxiá xiǎoshuō; dosł. „powieści o wuxia”) to popularny nurt literatury chińskiej, opowiadający o przygodach wuxia, walczących bohaterów. Za najstarsze dzieło tego gatunku uważa się napisane w XIV wieku „Opowieści znad brzegów rzek” (chiń. Shuihu Zhuan) Shi Nai’ana, poszerzone wiek później przez Luo Guanzhonga. Powieść opowiada o 108 banitach, którzy walcząc ze skorumpowaną administracją cesarską zabierają bogatym, a oddają biednym.
Prawdziwy rozkwit literatury wuxia nastąpił w XX wieku, kiedy powieści tego typu zaczęto drukować w odcinkach w chińskiej prasie. Przyczynił się do tego upadek cesarstwa w 1911 roku, którego administracja cenzurowała literaturę wuxia jako wywrotową. W latach 30. jednym z popularniejszych autorów był Wang Dulu, którego powieść, stała się podstawą scenariusza słynnego filmu Anga Lee „Przyczajony tygrys, ukryty smok”.
Po powstaniu Chińskiej Republiki Ludowej w 1949 roku literatura wuxia rozwijała się nadal, podobnie jak tradycyjna opera, które zaczerpnęła z niej wiele pomysłów na scenariusze. W okresie rewolucji kulturalnej 1966-76 literatura wuxia znalazła się w ChRL na liście podejrzanych przeżytków feudalizmu i była tępiona. W tym czasie rozwijała się za to na Tajwanie i w Hongkongu, gdzie powstało wuxia pian – kino kung-fu. Dziś za najpopularniejszego autora wuxia xiaoshuo uważany jest Louis Cha (chiń. Jin Yong, 金庸), który pisał powieści w odcinkach dla hongkońskich gazet. Cha jest niezwykle popularny także w USA, Kanadzie itd. – wszędzie, gdzie są Chińczycy.
Od zapoczątkowania reform rynkowych w 1978 roku Chiny Ludowe przeżywają renesans zainteresowania literaturą wuxia, czego zwieńczeniem stały się ostatnio filmowe superprodukcje Zhanga Yimou – „Hero” (chiń. Yingxiong) oraz „Dom latających sztyletów” (Shi Mian Maifu).
Xianxia (chiń. upr. 仙侠; chiń. trad. 仙俠) to gatunek chińskiego fantasy inspirowany chińską mitologią, taoizmem, chińskimi sztukami walki, tradycyjną medycyną chińską i innymi elementami tradycji chińskiej.
Historia
Wiele starożytnych tekstów może być klasyfikowane jako xianxia, takie jak Klasyk Gór i Mórz z okresu Walczących Państw lub Legenda o Białym Wężu z okresu Qing[3]. Powieści xianxia zostały spopularyzowane w okresie Republiki Chińskiej (1912-1949), ale to powieść Legenda Bohaterów Mieczy z góry Zu z 1932 roku wywołała współczesną popularność tego gatunku. Gatunek nabrał nowego życia wraz z pojawieniem się publikowania online, a strony takie jak Qidian.com, Zongheng.com i 17k.com dają platformę dla autorów, aby dotrzeć do szerokiego grona odbiorców dzięki dużej ilości serializowanych treści. Gatunek został spopularyzowany poza Chinami głównie przez fanowskie tłumaczenia na początku 2000 roku. Oficjalne tłumaczenia zaczęły później być publikowane na stronach takich jak Wuxiaworld.com i Webnovel.com. Gatunek ten jest również podstawą chińskich programów telewizyjnych, filmów, manhuy i gier.
Charakterystyka
Bohaterami są zazwyczaj „kultywujący”, którzy starają się zostać Nieśmiertelnymi, osiągając życie wieczne, nadprzyrodzone moce i niewiarygodny poziom siły. Fikcyjna kultywacja praktykowana w powieściach xianxia jest silnie oparta na praktyce medytacyjnej Qigong.
Historie zwykle zawierają takie elementy, jak bogowie, nieśmiertelni, demony, diabły, duchy, potwory, magiczne skarby, przedmioty nieśmiertelne, pigułki lecznicze i tym podobne. Często mają miejsce w „świecie kultywacji”, w którym kultywujący angażują się w zaciekłe i zazwyczaj śmiertelne walki o zdobycie zasobów potrzebnych do wzmocnienia. Często świat przedstawiony z początku przypomina starożytne Chiny, ale historie zwykle zyskują kosmiczną skalę, a bohaterowie osiągają boskie zdolności, czasami tworząc własne planety, galaktyki lub wszechświaty. Choć głównym wątkiem jest zazwyczaj akcja i przygoda, są też historie, w których romans jest priorytetem.
Filmy i telewizja
Być może jednym z najwcześniejszych udanych filmów xianxia był film Wojownicy Zu z Magicznej Góry z 1983 roku w Hongkongu, a następnie film Wojownicy krainy Zu z 2001 roku w Hongkongu. Inne adaptacje filmowe powieści zostały dobrze przyjęte, takie jak romantyczny film xianxia z 2017 roku Pewnego razu i Jadeitowa dynastia z 2019.
Liczniejsze i popularniejsze od filmów są seriale telewizyjne.
Etymologia
Znaki tworzące słowo xianxia to Xian (仙) i Xia (侠). Xian dosłownie oznacza nieśmiertelność, nie dosłownie, ale w sensie podobnym do Nieśmiertelnego, transcendentnej istoty z chińskiej mitologii. Xia jest zwykle tłumaczone jako bohater, a dokładniej oznacza osobę odważną, rycerską i prawą.
Xianxia a inne gatunki
Podczas początkowej eksplozji popularności chińskich powieści fantasy, jednym z najpopularniejszych serwisów publikujących tłumaczenia była Wuxiaworld.com. Z powodu użycia „wuxia” w nazwie strony, wielu czytelników zaczęło używać tego terminu do opisania wszystkich gatunków chińskich powieści fantasy. Chociaż xianxia ma wiele cech wspólnych z wuxia, w rzeczywistości są to odrębne gatunki. Później, gdy coraz więcej czytelników zrozumiało różnicę między wuxią a xianxią, zaczęto używać słowa xianxia w odniesieniu do wszystkich rodzajów chińskich powieści o kultywacji, pomimo faktu istnienia unikalnych gatunków różniących od xianxia, takich jak xuanhuan, qihuan itp.
Nieśmiertelni to w religijnej odmianie taoizmu święci, mężczyźni i kobiety, którzy za życia posiedli nadprzyrodzone zdolności (zazwyczaj alchemicy), a po śmierci stali się bogami. O nieśmiertelnych, jako istotach wolnych i pozbawionych trosk, w kulturze taoistycznej pisał jako pierwszy Zhuangzi, prawdopodobnie w znaczeniu alegorycznym, dla zilustrowania proponowanych przez siebie ideałów; jednak późniejsi taoiści uznali ich za istoty realne.
Nieśmiertelni dzielili się na trzy klasy:
Dążenie do nieśmiertelności (lub przynajmniej – długowieczności) stało się jednym z podstawowych elementów taoizmu religijnego. Nieśmiertelność usiłowano osiągnąć poprzez zażywanie eliksirów, lub przez praktyki ascetyczne, dietetyczne, oddechowe i seksualne. Wiara w eliksir była bardzo silna i łączony był on z potężnymi i popularnymi bóstwami jak Xiwangmu, Yi i jego żona Chang’e. Jedna z najbardziej znanych opowieści mówi o Yi, który otrzymał eliksir od Xiwangmu, ale Chang’e mu go skradła, osiągnęła nieśmiertelność i została boginią księżyca. Yi nie udało się uzyskać drugiej porcji eliksiru i zmarł na ziemi.
Jako źródła eliksiru wymieniano specjalne drzewa, brzoskwinie (zwłaszcza te rosnące w ogrodzie Xiwangmu; do dziś brzoskwinia w Chinach jest symbolem nieśmiertelności), zioła, wodę ze specjalnych źródeł itp. Starożytny traktat geograficzny Księga gór i mórz mówi o drzewie nieśmiertelności i przynoszącym wieczną młodość źródle chi (czyli czerwonym, cynobrowym). Niestety eliksiry sporządzane na bazie cynobru (siarczku rtęci), który w rodzimej postaci zawiera wolną rtęć, skracały raczej niż przedłużały życie zażywającym. Choć ostatecznie nieudane, poszukiwania alchemików taoistycznych znacznie przyczyniły się do rozwoju chińskiej farmakopei, a w połączeniu z innymi praktykami – całości chińskiej medycyny tradycyjnej.
Wielu cesarzy podejmowało wysiłki, by zdobyć eliksir nieśmiertelności, np. Qin Shi Huang zorganizował wyprawy poszukujące położonych rzekomo na wschodnim oceanie Wysp Nieśmiertelnych, by od żyjących tam istot uzyskać eliksir. Późniejsi władcy, np. Han Wudi, zatrudniali taoistycznych alchemików i magów. Jedna opowieść mówi o dworzaninie, który połknął przeznaczony dla cesarza eliksir, a gdy rozwścieczony władca nakazał go stracić, uratował głowę, twierdząc, że jeśli lek był fałszywy, jego połknięcie i tak nie miało znaczenia, a jeśli prawdziwy, to rozkaz będzie niewykonalny.
Do najbardziej znanych nieśmiertelnych należy grupa Ośmiu Nieśmiertelnych.
Słowo „wǔxiá ” jest związkiem złożonym z elementów wǔ (武, dosłownie „wojskowy” lub „uzbrojony”) i xiá (俠, dosłownie „rycerski” lub „bohater”). Artysta sztuk walki, który postępuje zgodnie z kodem xia , jest często określany jako xiákè (俠客, dosłownie „zwolennik xia ”) lub yóuxiá (遊俠, dosłownie „wędrujący xia ”). W niektórych tłumaczeniach artysta sztuk walki określany jest mianem „szermierza”.
Bohaterowie w powieściach wuxia zazwyczaj nie służą lordowi, nie sprawują władzy wojskowej ani nie należą do klasy arystokratycznej. Często wywodzą się z niższych klas społecznych starożytnego społeczeństwa chińskiego. Kodeks rycerski zazwyczaj wymaga, aby bohaterowie wuxia naprawili i naprawili krzywdy, walczyli o sprawiedliwość, usuwali ciemiężców i przynosili karę za przeszłe występki. Chińskie tradycje xia można porównać do kodeksów walki z innych kultur, takich jak japoński samuraj bushidō.
Wuxia (chiń. 武侠) to termin oznaczający bohaterów chińskiej literatury popularnej (武侠文学), a od XX wieku – także wywodzącego się z tej literatury: kina, komiksu i gier komputerowych.
Termin wuxia używany bywa jako skrótowa nazwa gatunku filmowego (wuxia pian) czy powieściowego (wuxia xiaoshuo). Wuxia to zarówno kobiety, jak i mężczyźni. Perfekcyjnie znają wushu, na ogół dzięki treningowi pod okiem mistrzów, np. w słynnym klasztorze Shaolin. Niektórzy bohaterowie wymyślają własne style albo uczą się specjalnych, zapomnianych technik ze starych ksiąg.
Nie należy mylić kina wuxia z kinem kung fu. W filmach kung fu bohaterami są zazwyczaj przedstawiciele klas robotniczych, walki są zwykle na gołe pięści i nie ma w owych filmach elementów fantasy. Przykłady: Wejście smoka, Pijany mistrz. W filmach wuxia akcja toczy się najczęściej wśród klas wyższych, dominuje walka na broń białą i jest sporo elementów fantasy (latanie, nadludzkie zdolności wojowników itp.). Przykłady: Przyczajony tygrys, ukryty smok, Hero.
Wuxia xiaoshuo (chiń. upr. 武侠小说; chiń. trad. 武俠小說; pinyin wǔxiá xiǎoshuō; dosł. „powieści o wuxia”) to popularny nurt literatury chińskiej, opowiadający o przygodach wuxia, walczących bohaterów. Za najstarsze dzieło tego gatunku uważa się napisane w XIV wieku „Opowieści znad brzegów rzek” (chiń. Shuihu Zhuan) Shi Nai’ana, poszerzone wiek później przez Luo Guanzhonga. Powieść opowiada o 108 banitach, którzy walcząc ze skorumpowaną administracją cesarską zabierają bogatym, a oddają biednym.
Prawdziwy rozkwit literatury wuxia nastąpił w XX wieku, kiedy powieści tego typu zaczęto drukować w odcinkach w chińskiej prasie. Przyczynił się do tego upadek cesarstwa w 1911 roku, którego administracja cenzurowała literaturę wuxia jako wywrotową. W latach 30. jednym z popularniejszych autorów był Wang Dulu, którego powieść, stała się podstawą scenariusza słynnego filmu Anga Lee „Przyczajony tygrys, ukryty smok”.
Po powstaniu Chińskiej Republiki Ludowej w 1949 roku literatura wuxia rozwijała się nadal, podobnie jak tradycyjna opera, które zaczerpnęła z niej wiele pomysłów na scenariusze. W okresie rewolucji kulturalnej 1966-76 literatura wuxia znalazła się w ChRL na liście podejrzanych przeżytków feudalizmu i była tępiona. W tym czasie rozwijała się za to na Tajwanie i w Hongkongu, gdzie powstało wuxia pian – kino kung-fu. Dziś za najpopularniejszego autora wuxia xiaoshuo uważany jest Louis Cha (chiń. Jin Yong, 金庸), który pisał powieści w odcinkach dla hongkońskich gazet. Cha jest niezwykle popularny także w USA, Kanadzie itd. – wszędzie, gdzie są Chińczycy.
Od zapoczątkowania reform rynkowych w 1978 roku Chiny Ludowe przeżywają renesans zainteresowania literaturą wuxia, czego zwieńczeniem stały się ostatnio filmowe superprodukcje Zhanga Yimou – „Hero” (chiń. Yingxiong) oraz „Dom latających sztyletów” (Shi Mian Maifu).
Xianxia (chiń. upr. 仙侠; chiń. trad. 仙俠) to gatunek chińskiego fantasy inspirowany chińską mitologią, taoizmem, chińskimi sztukami walki, tradycyjną medycyną chińską i innymi elementami tradycji chińskiej.
Historia
Wiele starożytnych tekstów może być klasyfikowane jako xianxia, takie jak Klasyk Gór i Mórz z okresu Walczących Państw lub Legenda o Białym Wężu z okresu Qing[3]. Powieści xianxia zostały spopularyzowane w okresie Republiki Chińskiej (1912-1949), ale to powieść Legenda Bohaterów Mieczy z góry Zu z 1932 roku wywołała współczesną popularność tego gatunku. Gatunek nabrał nowego życia wraz z pojawieniem się publikowania online, a strony takie jak Qidian.com, Zongheng.com i 17k.com dają platformę dla autorów, aby dotrzeć do szerokiego grona odbiorców dzięki dużej ilości serializowanych treści. Gatunek został spopularyzowany poza Chinami głównie przez fanowskie tłumaczenia na początku 2000 roku. Oficjalne tłumaczenia zaczęły później być publikowane na stronach takich jak Wuxiaworld.com i Webnovel.com. Gatunek ten jest również podstawą chińskich programów telewizyjnych, filmów, manhuy i gier.
Charakterystyka
Bohaterami są zazwyczaj „kultywujący”, którzy starają się zostać Nieśmiertelnymi, osiągając życie wieczne, nadprzyrodzone moce i niewiarygodny poziom siły. Fikcyjna kultywacja praktykowana w powieściach xianxia jest silnie oparta na praktyce medytacyjnej Qigong.
Historie zwykle zawierają takie elementy, jak bogowie, nieśmiertelni, demony, diabły, duchy, potwory, magiczne skarby, przedmioty nieśmiertelne, pigułki lecznicze i tym podobne. Często mają miejsce w „świecie kultywacji”, w którym kultywujący angażują się w zaciekłe i zazwyczaj śmiertelne walki o zdobycie zasobów potrzebnych do wzmocnienia. Często świat przedstawiony z początku przypomina starożytne Chiny, ale historie zwykle zyskują kosmiczną skalę, a bohaterowie osiągają boskie zdolności, czasami tworząc własne planety, galaktyki lub wszechświaty. Choć głównym wątkiem jest zazwyczaj akcja i przygoda, są też historie, w których romans jest priorytetem.
Filmy i telewizja
Być może jednym z najwcześniejszych udanych filmów xianxia był film Wojownicy Zu z Magicznej Góry z 1983 roku w Hongkongu, a następnie film Wojownicy krainy Zu z 2001 roku w Hongkongu. Inne adaptacje filmowe powieści zostały dobrze przyjęte, takie jak romantyczny film xianxia z 2017 roku Pewnego razu i Jadeitowa dynastia z 2019.
Liczniejsze i popularniejsze od filmów są seriale telewizyjne.
Etymologia
Znaki tworzące słowo xianxia to Xian (仙) i Xia (侠). Xian dosłownie oznacza nieśmiertelność, nie dosłownie, ale w sensie podobnym do Nieśmiertelnego, transcendentnej istoty z chińskiej mitologii. Xia jest zwykle tłumaczone jako bohater, a dokładniej oznacza osobę odważną, rycerską i prawą.
Xianxia a inne gatunki
Podczas początkowej eksplozji popularności chińskich powieści fantasy, jednym z najpopularniejszych serwisów publikujących tłumaczenia była Wuxiaworld.com. Z powodu użycia „wuxia” w nazwie strony, wielu czytelników zaczęło używać tego terminu do opisania wszystkich gatunków chińskich powieści fantasy. Chociaż xianxia ma wiele cech wspólnych z wuxia, w rzeczywistości są to odrębne gatunki. Później, gdy coraz więcej czytelników zrozumiało różnicę między wuxią a xianxią, zaczęto używać słowa xianxia w odniesieniu do wszystkich rodzajów chińskich powieści o kultywacji, pomimo faktu istnienia unikalnych gatunków różniących od xianxia, takich jak xuanhuan, qihuan itp.
Nieśmiertelni to w religijnej odmianie taoizmu święci, mężczyźni i kobiety, którzy za życia posiedli nadprzyrodzone zdolności (zazwyczaj alchemicy), a po śmierci stali się bogami. O nieśmiertelnych, jako istotach wolnych i pozbawionych trosk, w kulturze taoistycznej pisał jako pierwszy Zhuangzi, prawdopodobnie w znaczeniu alegorycznym, dla zilustrowania proponowanych przez siebie ideałów; jednak późniejsi taoiści uznali ich za istoty realne.
Nieśmiertelni dzielili się na trzy klasy:
- najwyższą byli sheng ren, zamieszkujący najwyższe niebiosa; trudno ich odróżnić od bóstw, zwłaszcza że określane były tym samym terminem;
- cheng ren mieszkający w drugim niebie; są to dusze bohaterów i świętych taoistycznych;
- xian ren, najliczniejsi, żyjący w najniższych niebiosach, to filozofowie i mędrcy taoistyczni, którzy osiągnęli nadprzyrodzone możliwości dzięki swym praktykom.
Dążenie do nieśmiertelności (lub przynajmniej – długowieczności) stało się jednym z podstawowych elementów taoizmu religijnego. Nieśmiertelność usiłowano osiągnąć poprzez zażywanie eliksirów, lub przez praktyki ascetyczne, dietetyczne, oddechowe i seksualne. Wiara w eliksir była bardzo silna i łączony był on z potężnymi i popularnymi bóstwami jak Xiwangmu, Yi i jego żona Chang’e. Jedna z najbardziej znanych opowieści mówi o Yi, który otrzymał eliksir od Xiwangmu, ale Chang’e mu go skradła, osiągnęła nieśmiertelność i została boginią księżyca. Yi nie udało się uzyskać drugiej porcji eliksiru i zmarł na ziemi.
Jako źródła eliksiru wymieniano specjalne drzewa, brzoskwinie (zwłaszcza te rosnące w ogrodzie Xiwangmu; do dziś brzoskwinia w Chinach jest symbolem nieśmiertelności), zioła, wodę ze specjalnych źródeł itp. Starożytny traktat geograficzny Księga gór i mórz mówi o drzewie nieśmiertelności i przynoszącym wieczną młodość źródle chi (czyli czerwonym, cynobrowym). Niestety eliksiry sporządzane na bazie cynobru (siarczku rtęci), który w rodzimej postaci zawiera wolną rtęć, skracały raczej niż przedłużały życie zażywającym. Choć ostatecznie nieudane, poszukiwania alchemików taoistycznych znacznie przyczyniły się do rozwoju chińskiej farmakopei, a w połączeniu z innymi praktykami – całości chińskiej medycyny tradycyjnej.
Wielu cesarzy podejmowało wysiłki, by zdobyć eliksir nieśmiertelności, np. Qin Shi Huang zorganizował wyprawy poszukujące położonych rzekomo na wschodnim oceanie Wysp Nieśmiertelnych, by od żyjących tam istot uzyskać eliksir. Późniejsi władcy, np. Han Wudi, zatrudniali taoistycznych alchemików i magów. Jedna opowieść mówi o dworzaninie, który połknął przeznaczony dla cesarza eliksir, a gdy rozwścieczony władca nakazał go stracić, uratował głowę, twierdząc, że jeśli lek był fałszywy, jego połknięcie i tak nie miało znaczenia, a jeśli prawdziwy, to rozkaz będzie niewykonalny.
Do najbardziej znanych nieśmiertelnych należy grupa Ośmiu Nieśmiertelnych.
Wuxia Power. Energia życiowa Qi
|
Qi (chiń. upr. 气; chiń. trad. 氣; wymowa i; w wymowie japońskiej i koreańskiej „ki”) to energia życiowa w filozofii chińskiej, której manifestacją miałyby być zjawiska i procesy natury. W szczególności energia owa miałaby być silnie związana z siłami życiowymi natury i człowieka.
Natura qi Chiński ideogram qi składa się ze znaku reprezentującego gotowany ryż oraz znak oznaczającego parę wodną, co wskazuje na podwójną, materialną i niematerialną, naturę qi. Dosłownie pojęcie to oznacza więc „gaz” lub „eter”, ale także „oddech”. W filozofii chińskiej termin ten używany jest na określenie jednocześnie „życiowego tchnienia” i „kosmicznej energii”. Jest to więc chińska odmiana idei fundamentalnej jedności człowieka i wszechświata. „Qi” oznacza także „intencje”, „emocje”, co obrazuje potoczny zwrot „shengqi” – „złościć się„, który oznacza dosł. „rodzić”, albo „wydawać na świat qi”, bowiem zagniewany człowiek nierzadko charakterystycznie dyszy. Aspekt kosmiczny W ujęciu kosmicznym, qi jest fundamentalną esencją przedmiotów materialnych. Qi przenika cały Wszechświat, stanowiąc podstawę, z której tworzy się materia. Jako że w filozofii chińskiej kluczowym atrybutem natury jest zmienność, czy też przemiana, pustka cyklicznie zamienia się w formę, a forma w pustkę. Idea ta jest zobrazowana w symbolu 太極圖 (Taiji tu) oznaczającym przemiany yin i yang. Jak pisze neokonfucjanista Zhang Zai: Kiedy qi gęstnieje, staje się widoczna, wtedy pojawiają się kształty pojedynczych rzeczy. Gdy rozprasza się, przestaje być widoczna, jej kształty znikają. Czy kiedy jest zagęszczona można powiedzieć coś innego niż to, że jest przemijająca? A czy kiedy jest rozproszona można pochopnie stwierdzić, że wtedy nie istnieje? Jednak w filozofii chińskiej natura qi była przedmiotem nieustających dociekań i debat. Aspekt jednostkowy Według tradycyjnej chińskiej medycyny, ciało ludzkie posiada wyznaczone szlaki (meridiany), którymi krąży w nim qi. Harmonijny, stały i łagodny przepływ qi przez meridiany oznacza zdrowie - rozumiane w medycynie chińskiej szeroko: jako zdrowe ciało, jasność umysłu, bogactwo i powodzenie. Natomiast symptomy choroby pojawiają się wtedy, gdy przepływ energii ustaje (co nie znaczy, że ubywa qi, a jedynie, że nie uczestniczy ono w obiegu) lub jest zaburzony. Medycyna chińska zna wiele sposobów na przywrócenie harmonijnego przepływu qi: zioła i produkty roślinne, specjalne diety, serie ćwiczeń qigong, usuwające blokady meridianów masaże, czy w końcu korygująca przepływ qi akupunktura. Ze względu na założenie nierozerwalnej więzi człowieka z Wszechświatem filozofia chińska przyjmuje, że qi otoczenia jest jednym z czynników kształtujących zdrowie człowieka. Próbą zrozumienia tego wpływu i kształtowania go tak, by był korzystny jest feng shui – sztuka aranżacji przestrzeni tak, by z jednej strony zneutralizować niekorzystne wpływy otaczających człowieka form, a z drugiej – by „zaprosić” do tego otoczenia harmonijną qi. Również tradycyjne sztuki walki, takie jak: taijiquan, qigong, kung-fu czy aikido i hapkido dużo uwagi poświęcają kultywowaniu harmonii qi. W systemach tych panuje przekonanie, że właściwą biegłość techniczną i sprawność duchową uzyskuje się właśnie poprzez opanowanie przepływu qi w organizmie ćwiczącego, zaś za tym idzie zdrowie oraz biegłość w walce. |
Wuxia Power: Zielone Brygady
|
Wuxia Power: klan Zielone Brygady
|
